پرفایده پر ماجرا

یازدهمین دوره از پروژه های دانش آموزی تبیان نیز با یاری خداوند و حضور پر شور شما دوستان و علاقمندان به پایان رسید اما کار ما هنوز تمام نشده است! این دوره نیز همچون سال های گذشته دوستان بسیاری با ثبت طرح ها و ایده های خلاقانه خود در منوی "پیشنهاد موضوع" ما را در ارتقای تنوع پروژه ها یاری نموده اند. هم چون گذشته بر آن شدیم تا با گردآوری این ایده های جالب، علاوه بر قدردانی از این دوستان نوآور، زمینه ای را برای ایده پروری سایر پژوهشگران علاقمند فراهم آوریم. فراموش نکنید که ما همیشه منتظر طرح های جدید شما عزیزان هستیم.

نام ایده: پرفایده پر ماجرا 
نام ارائه دهنده/دهندگان: منیر ابراهیمی امین
زمینه و نوع پروژه: شیمی
درجه سختی: ساده
نام مدرسه: گل های شریف

چکیده

هدف دانش آموزان از پژوهش حاضر بررسی در مورد مواد شوینده و بیان اینکه این مواد چه آسیب هایی به محیط زیست وارد می کنند بود.

مقدمه

در واقع شوینده ها به دلیل ساختار ویژه مولکولی خود دارای ویژگی های خاصی هستند که همین ویژگی ها باعث خاصیت شویندگی آن ها می شود. این مولکول ها از یک طرف درآب و از طرف دیگر، در چربی قابل حل هستند، یعنی این مواد از یک سو چربی را در خود حل می کنند و از سوی دیگر، خود در آب حل می شوند. به این ترتیب، با عمل شستشو، ترکیبات مواد شوینده که بخش عمده آن ها کربن، گوگرد و نیتروژن است، به صورت محلول وارد آب می  شوند و این آب دیگر دارای خواص قبلی خود نیست.

وجود ترکیبات نیتروژن به میزان بالا در آب حتی در کودکان به مرگ منجر می شود. این نوع مسمومیت به دلیل بروز رنگ کبود در پوست به "نشانگان مرگ آبی" موسوم است.

بخش عمده ای از سطح کره زمین را آب فرا گرفته، اما فقط بخش کوچکی از این آب برای مصارفی مثل شرب، کشاورزی و صنعت قابل استفاده است.

 مثلا در کشور ما از حدود 400 میلیارد مترمکعب آبی که به صورت بارش های جوی سالیانه به زمین می رسد، تنها حدود صد میلیارد متر مکعب آن قابل بازیافت و استفاده است. پس به این ترتیب اهمیت منابع آب - چه آب های جاری و چه سفره های زیرزمینی مشخص می شود.

مواد شوینده، سفیدکننده و پاک کننده با فرمول مولکولی خاص خود به صورت محلول در آب، وارد سیستم پساب خانگی می شوند. با توجه به این که در شهری مثل تهران سیستم فاضلاب وجود ندارد، این پساب از طریق چاه های فاضلاب به طور مستقیم وارد منابع محدود آب زیرزمینی می شود و این منابع را به مواد شیمیایی که عمدتا کربن، گوگرد، هالوژن ها و نیتروژن هستند آلوده می کند.

 از طرف دیگر این مواد شیمیایی در محیط آبی، بستر مناسبی برای ایجاد ترکیبات جدید دارند و ترکیباتی مثل هالوآلکان ها را به وجود می آورند و باز کیفیت آب را تحت تاثیر قرار می دهند.
 
 در بسیاری از مناطق، از منابع آب زیرزمینی برای شرب استفاده می شود. ازت و ترکیبات نیتروژن در درازمدت باعث بروز سرطان های گوناگون در انسان می شود. به علاوه این مواد در کوتاه مدت هم موجب مسمومیت های مختلف می شوند.

وجود ترکیبات نیتروژن به میزان بالا در آب حتی در کودکان به مرگ منجر می شود. این نوع مسمومیت به دلیل بروز رنگ کبود در پوست به "نشانگان مرگ آبی" موسوم است.

ترکیباتی که از طریق شوینده ها وارد منابع آب زیرزمینی می شوند، به طور غیرمستقیم هم بر سلامت انسان تاثیر می گذارند. وجود برخی ترکیبات کربنی در این آب ها باعث ازدیاد گونه های علف های هرز در زمین های زراعی می شود.

از موارد دیگر در این مورد می توان به افزایش میزان گوگرد و ازت در محصولات کشاورزی اشاره کرد که کیفیت این محصولات را کاهش می دهد. وجود این مواد در محصولات کشاورزی باعث آسیب به انسان می شود. به علاوه یکی از فاکتورهای مورد ارزیابی کشورهای مختلف در واردات محصولات کشاورزی، میزان ازت و گوگرد در محصولات است و این مساله باعث زیان های اقتصادی نیز می شود.

هدف دانش آموزان از پژوهش حاضر بررسی مواد شوینده شیمیایی بود و سعی داشتند در مورد زیان های مواد شوینده شیمیایی راه کارهای ارائه کنند.

دانش آموزان چهار تخم مرغ را کوبیدند و به همان اندازه پودر شیمیایی انتخاب کردند، دو بشقاب که به یک میزان کثیف بود را انتخاب کرده  آن را با آب شستند و در این کار از پودر تخم مرغ استفاده کردند که منجر به تمیزی بیشتر ظرف شد و پاک کردن اثر آن از روی ظرف زودتر بر طرف شد و آب کمتری مصرف شد.

مهارت های کسب شده
1. چگونگی تفکر طراحی
2. چگونی پژوهش و استخراج مطالب
3. آشنایی با استاندارهای طراحی و نحوه ارائه ایده در گام های اولیه و نهایی
4. آشنایی با نحوه پرزنت و ارائه
5. آشنایی با نحوه تمیز کردن ظروف
6. آشنایی با اهمیت آب و حفظ آن

بخش مرکز یادگیری سایت تبیان

تهیه: مهدی رحمانی، تنظیم: نیلوفر یاقوتی